Doradztwo zawodowe – jak sprawić, by zadziałało?
Czym jest doradztwo zawodowe?
Doradztwo zawodowe to czynności i usługi pomagające podjąć trafne i dobrze przemyślane decyzje dotyczące edukacji i ścieżki zawodowej. Zalicza się do nich głównie:
- korzystanie z narzędzi, w tym testów, służących do oceny i samooceny potencjału zawodowego,
- przeprowadzanie rozmów doradczych,
- wdrażanie programów edukacyjnych mających na celu dostarczenie wskazówek umożliwiających rozwój zawodowy beneficjenta,
- organizowanie praktyk oraz staży,
- porady dotyczące rynku pracy i prawidłowego oraz efektywnego poszukiwania zatrudnienia zgodnego z kwalifikacjami zainteresowanego.
Osoba zajmująca się doradztwem zawodowym – doradca – udziela wspomnianej pomocy poprzez zajęcia grupowe lub indywidualne, wykorzystując znajomość rynku pracy, psychologiczne i pedagogiczne techniki oraz szeroką wiedzę o zawodach.
Warto zaznaczyć, że zawodowe poradnictwo to forma przeznaczona dla wszystkich, zaczynając od najmłodszych uczniów, a kończąc na tych, którzy przechodzą na emeryturę.
Kto najczęściej korzysta z doradztwa zawodowego?
Doświadczenie pokazuje, że do doradców zawodowych najczęściej zgłaszają się te osoby, które od dłuższego czasu poszukują zatrudnienia i mimo podjętych kroków nie potrafią znaleźć go samodzielnie. Przychodzą więc po radę, jak poprawić swoją sytuację, mając nadzieję, że dzięki zdobytej wiedzy i umiejętnościom uda im się znaleźć pracę odpowiadającą ich potrzebom i kwalifikacjom. Drugą grupę stanowią osoby, które z różnych powodów pozostawały przez pewien czas poza rynkiem pracy, a powrót sprawia im problem i potrzebują fachowego wsparcia w tym zakresie, np., kobiety wchodzące na rynek pracy po urodzeniu dzieci. Coraz częściej jednak słyszy się opinię, że doradztwo zawodowe najbardziej potrzebne jest już na etapie szkoły podstawowej. Objęci dobrym programem uczniowie dokonywaliby lepszych, trafniejszych wyborów zarówno szkoły ponadgimnazjalnej, jak i kierunku studiów, a wreszcie konkretnego zawodu, co w znaczny sposób wpłynęłoby na sytuację na rynku pracy.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach każda szkoła gimnazjalna i ponadgimnazjalna powinna umożliwić uczniom uczestnictwo w zajęciach z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego. To samo Rozporządzenie pozwala jednak, zamiast zatrudniania profesjonalnego doradcy, na przekazanie tego typu obowiązków dowolnemu nauczycielowi. Nietrudno zgadnąć, że w znakomitej większości jakość tego typu usług nie jest na wysokim poziomie, gdyż wyznaczone osoby nie dysponują potrzebną wiedzą i doświadczeniem.
Analiza przeprowadzona przez Fundację Forum Obywatelskiego Rozwoju pokazuje, że w krajach, w których zawodowe poradnictwo traktuje się poważnie i jest ono dobrze rozwinięte, poziom bezrobocia jest znacznie mniejszy.
Badania przeprowadzone w Polsce, w roku 2011, udowadniają, że aż dwie trzecie uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych nie miało zorganizowanych zajęć dotyczących kreowania kariery. 72% spośród tych, którzy skorzystali z tego typu poradnictwa, szukało pomocy poza szkołą, gdyż na miejscu nie mieli takiej możliwości.
Jedynie mniej niż 8% placówek edukacyjnych może pochwalić się posiadaniem osoby oficjalnie przygotowanej do świadczenia usług z zakresu zawodowego doradztwa. Brak profesjonalnego doradcy zawodowego stwierdzono aż w 14,5 tys. gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.
Źródło: http://kariera.forbes.pl
Jak rozpoznać dobrego doradcę zawodowego?
Aby poradnictwo zawodowe przynosiło określone i pożądane efekty, musi być ono przeprowadzane w należyty sposób, a świadczący je doradca powinien być silnie zaangażowany w proces doradczy, dobrze przygotowany do swej roli i świetnie orientujący się w realiach rynku pracy i w zachodzących na nim zmianach.
Najskuteczniejszą formą doradztwa zawodowego jest spotkanie indywidualne. Zwykle jest to rozmowa, podczas której doradca zadaje pytania dotyczące nie tylko spraw zawodowych, ale także sytuacji rodzinnej, finansowej, obecnych problemów, lęków, pozazawodowych sukcesów czy wreszcie zainteresowań. W trakcie spotkania często zostają użyte narzędzia pomocnicze, takie jak kwestionariusze i testy. Badają one preferencje zawodowe, a także cechy charakteru, uzdolnienia, dodatkowe umiejętności, w tym tak zwane umiejętności miękkie. Podczas sesji doradca powinien również zadbać o przygotowanie profesjonalnych dokumentów aplikacyjnych, które będą stanowiły ważny aspekt rozwoju zawodowego beneficjenta, a także pozwolą mu w przejrzysty sposób śledzić własne postępy.
Zaletą alternatywy spotkań indywidualnych, czyli poradnictwa grupowego jest to, że w trakcie takich zajęć poznać można osoby znajdujące się w podobnej sytuacji, na przykład pragnące zmienić dotychczasową pracę lub poszukujące zatrudnienia po ukończeniu studiów wyższych. Zajęcia grupowe mają charakter warsztatów, które powinny zaktywizować uczestników i pozwolić im podjąć samodzielne działanie ukierunkowane dokładnie na ich indywidualne potrzeby po zakończeniu cyklu spotkań.
Obu form poradnictwa zawodowego należy szukać w takich miejscach jak: ochotnicze hufce pracy, centra integracji społecznej, uczelniane biura karier, organizacje pozarządowe, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, centra doradztwa zawodowego i kształcenia ustawicznego oraz powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy.
Zaangażowanie kluczem do sukcesu
Aby proces doradczy mógł zakończyć się oczekiwanym sukcesem i przyczynił się do prawdziwego rozwoju beneficjenta, potrzebne jest zaangażowanie nie tylko doradcy, który w ramach zdobytego wykształcenia i dobrej orientacji w bieżących sprawach dotyczących rynku powinien wspierać swojego klienta, ale także sam zainteresowany powinien wykazać się daleko idącą inicjatywą. Nie da się bowiem nikogo zmusić do znalezienia pracy czy odnalezienia w sobie nowych zainteresowań i umiejętności.
Jak pokazuje historia 25-letniej Magdy, doradca zawodowy potrafi odmienić czyjeś życie o 180 stopni. Magda skończyła studia 3 lata temu. Ciągle pozostawała bez zatrudnienia. Nie stanowiło to jednak dla niej dużego problemu. Jej rodzice byli dobrze sytuowani, a mama zajmowała się domowymi sprawami, takimi jak zakupy, pranie czy sprzątanie. Magda pomagała czasami, ale większość dnia upływała jej na towarzyskich spotkaniach, przeglądaniu prasy i spacerach, które bardzo lubiła. Dużo czasu pochłaniało jej również hobby, jakim było malowanie.
Jedna z jej przyjaciółek namówiła ją pewnego dnia na zgłoszenie się do projektu wspierającego rozwój talentów artystycznych. Warunkiem uczestnictwa było jednak skorzystanie z serii spotkań doradczych, ponieważ głównym celem projektu było zaktywizowanie młodych osób z niepełnosprawnością, uzdolnionych plastycznie i znalezienie im odpowiedniej pracy. Każdy z zatrudnionych doradców miał swój profil na projektowej stronie internetowej, a uczestnicy, zapoznawszy się z kilkoma podstawowymi informacjami na ich temat, mogli wybrać, do kogo pójdą. Dla Magdy nie miało to znaczenia – kliknęła trzecią osobę na liście, bo nie miała ochoty dalej czytać.
Pierwsze spotkanie przebiegło dokładnie tak, jak się tego spodziewała. Z trudem wytrwała do końca siłą tłumiąc ziewnięcia i uciekając myślami zupełnie gdzie indziej. Towarzyszący jej doradca zawodowy wydawał się prawie tak samo znudzony i bez życia. Na drugim spotkaniu czas minął nieco szybciej tylko dlatego, że Magda musiała wypełnić jakieś kwestionariusze i zrobić test predyspozycji zawodowych. Podczas kawowej przerwy, po której miały nastąpić jej ulubione warsztaty z malowania ołówkiem, przyjaciółka orzekła, że bardzo pozytywnie zaskoczył ją profesjonalny poziom usług oferowany jej przez wybranego doradcę. Dodała, że już z opisu wydawał jej się interesujący.
Magda postanowiła rozwinąć ten temat, gdyż trudno było jej uwierzyć, że te same spotkania można odbierać tak różnie. Wiedziała, że jej przyjaciółka również nie szuka pilnie pracy, musiało być w tym zatem coś więcej. Okazało się, że wedle słów Aśki, Pani Teresa jest bardzo dynamiczną, pełną pomysłów, a jednocześnie taktowną i pogodną osobą, która zaraża pozytywnym nastawieniem i energią.
– Kiedy z nią rozmawiam – entuzjazmowała się Asia – to czuję, że naprawdę mnie słucha i rzeczywiście zależy jej na tym, bym coś w życiu osiągnęła. Mówi, że jeśli dobrze dobierze się zawód, to praca przestaje być pracą, a staje się hobby.
Ta przypadkowa rozmowa odmieniła życie Magdy. Po licznych staraniach udało jej się bowiem przenieść na sesje doradcze do Pani Teresy i przekonała się, że Joanna nie przesadzała. Dzięki niezwykłej osobowości doradcy, 8-letniemu doświadczeniu w zakresie coachingu, a przede wszystkim zaangażowaniu w swoją pracę, Magda odnalazła w sobie taki potencjał, o jakim nigdy nie sądziła, że go ma. Co równie ważne, podczas wspólnych zajęć ustaliły, jak najlepiej go wykorzystać.
Od trzech lat Magda prowadzi zajęcia plastyczne dla osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną, łącząc w ten sposób pasję malowania, talent, jaki posiada i kierunek studiów, jaki ukończyła, gdyż od dawna interesował ją rozwój i funkcjonowanie niepełnosprawnych dzieci. Naprawdę lubi swoją pracę i wykonuje ją pomimo faktu, że mogłaby nadal wieźć takie samo życie, jak przed projektem. Teraz jednak jest to dla niej nowy sens każdego dnia. Zdobywane dzięki pracy środki pozwoliły jej na wynajęcie niewielkiej kawalerki i ku swojemu zdumieniu odkryła, że samodzielnie mieszka jej się dużo lepiej, nawet jeśli musi więcej sprzątać i sama robić zakupy.
Powyższa historia pokazuje jasno, jak ważny jest wybór dobrego doradcy zawodowego, połączone siły prowadzącego doradztwo i beneficjenta, a także jakość i ilość wspólnie spędzanego czasu.
Sam proces doradczy powinien rozpocząć się już we wczesnym dzieciństwie i towarzyszyć człowiekowi podczas całego życia. Jeśli jednak nie miało się takiej możliwości, a uważamy, że doradca zawodowy pomoże nam uwolnić nasz potencjał, podpowie, jak przygotować dokumenty aplikacyjne i da nam obraz tego, jak wygląda obecnie rynek pracy, wybierajmy osoby z bogatym doświadczeniem. Zasięgajmy opinii tych, którzy korzystali z usług danego doradcy i mogą coś powiedzieć o jego stylu pracy. Umówmy się z takim specjalistą, którego temperament i metody pracy najbardziej nam odpowiadają. Tylko takie podejście do współpracy, a także wzmożony wysiłek obu stron może przynieść zadowalające efekty i sprawić, że poczujemy, iż jesteśmy ciągle w stanie poszerzyć bądź odkryć nowe horyzonty.