Integralia podsumowuje minione 18 lat

W 2004 prezes Grupy ERGO Hestia Piotr Maria Śliwicki powołuje do życia Fundację Integralia. Jej misją było wówczas stworzenie osobom z niepełnosprawnościami możliwości rozwoju zawodowego w Grupie ERGO Hestia. Dziś po 18 latach zmieniło się wiele w samej fundacji, ale również w Polsce.

Zaczęło się w Hiszpanii

Gdy fundacja zaczęła działalność, była jedyną w Polsce fundacją korporacyjną, która zajęła się wsparciem osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy. Zaoferowała im pracę w ERGO Hestii, zapewniając rozwój zawodowy na ambitnych stanowiskach pracy. Pomysł zaczerpnięto z zagranicy, z Hiszpanii, gdzie przy jednej z firm ubezpieczeniowych działała fundacja o podobnych wartościach.

Początki były trudne i wymagające. Fundacja skierowała wsparcie do osób z niepełnosprawnością ruchową. Przystosowane budynki ERGO Hestii (odpowiednie wejścia, miejsca parkingowe, toalety, windy) miały zachęcić ludzi do pracy. Tak się nie stało. W pierwszym roku zostały zatrudnione 3 osoby. To doświadczenie pokazało, że wysiłek włożony w aktywizację zawodową będzie większy, niż zakładano. Okazało się, że samo otwarcie się na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami nie wystarczy, by odnieść satysfakcjonujący wynik. W kolejnych miesiącach położono więc nacisk na dopracowanie sposobów skutecznego dotarcia do osób z niepełnosprawnościami potencjalnie zainteresowanych zatrudnieniem. Konieczne było również podjęcie działań na rzecz wzrostu poczucia sprawczości osób z niepełnosprawnościami oraz wiary we własne możliwości.

Rok po utworzeniu fundacji stała się ona również agencją pośrednictwa pracy i nawiązała współpracę z innymi firmami. Dzięki temu mogła lepiej odpowiadać na potrzeby zgłaszających się kandydatów i zaoferować im pracę zgodną z kompetencjami. Przez 18 lat działalności fundacja wsparła blisko 400 organizacji.

Dojrzałość przyszła z czasem

Dojrzałość fundacji i świadomość potrzeb różnych grup osób z niepełnosprawnościami – nie tylko z niepełnosprawnością ruchową – pojawiała się wraz z doświadczeniem. Przełomowym momentem okazało się zatrudnienie osoby niewidzącej, która zburzyła w Integralii stereotypowe wyobrażenie o niepełnosprawności. Udowodniła swoje kompetencje przy wykorzystaniu różnego rodzaju technologii, bez których samodzielna i efektywna praca byłaby niemożliwa. Dziś fundacja wspiera osoby o różnych rodzajach niepełnosprawności, a każde nowe zatrudnienie jest dla niej rutynowym procesem. Liczą się umiejętności, potencjał i zaangażowanie. Do 2022 roku z sukcesem udało się wprowadzić na rynek pracy 548 osób. Część z nich (100 osób) realizuje się obecnie w Grupie ERGO Hestia, a zdecydowana większość (60%) to specjaliści, główni specjaliści i menedżerowie, którzy podejmują ambitne zadania w wielu obszarach firmy.

Sytuacja zawodowa 18 lat temu i dziś

Kiedy fundacja rozpoczynała działalność, zatrudnienie w Polsce miało zaledwie 18% osób z niepełnosprawnością. 39% z nich pracowało w Zakładach Pracy Chronionej (ZPCh). Powierzane zadania ograniczały się często do pracy w ochronie, przy sprzątaniu i prostych pracach produkcyjnych. Obecnie otwartość firm na osoby z niepełnosprawnościami jest znacznie większa — 31% osób z niepełnosprawnościami ma zatrudnienie[1], a ich potencjał jest lepiej wykorzystany. Zaledwie 21% — prawie o połowę mniej niż w 2004 roku — pracuje w warunkach pracy chronionej (interpretacja własna na podstawie danych[2]). Pozostali natomiast podjęli zatrudnienie, konkurując na otwartym rynku pracy.

Pozytywne zmiany

Na zmianę w zakresie zwiększenia aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnościami wpłynęły m.in. projekty unijne. To dzięki nim potencjalni kandydaci do pracy nabywają nowe kompetencje. Pracodawcy przyjmując ich bezkosztowo na staż, mogą zweryfikować umiejętności i bez ryzyka zdecydować o dalszej współpracy. Takich projektów zrealizowano w Polsce tysiące. W samej fundacji od 2010 roku było ich osiem o wartości ok. 5,6 mln zł. Ze wsparcia skorzystało 296 osób, natomiast 46% z nich podjęło stałe zatrudnienie. W 2022 roku, w najnowszym projekcie „Mogę Więcej” prowadzonym przez fundację, wzięło udział kolejne 66 osób, 14 z nich zakończyło proces wsparcia, a 7 w efekcie podjęło pracę.

Większe zainteresowanie współpracą z osobami z niepełnosprawnościami pojawiło się także na skutek zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W 2014 roku zrównano wysokość dofinansowania dla firm. Zarówno Zakłady Pracy Chronionej, jak i pracodawcy na otwartym rynku pracy zaczęli otrzymywać jednakowe wsparcie finansowe zatrudnienia. Liczba osób zatrudnionych w warunkach chronionych zaczęła spadać (ze 167 tys. w 2013 roku do 89 tys. w 2021 r.), natomiast na otwartym rynku sukcesywnie rośnie (z 85 tys. do 142 tys. w analogicznym okresie).

Ponadto obecna sytuacja demograficzna i wynikające z niej braki kadrowe spowodowały, że firmy zmuszone zostały do poszukiwania na rynku dodatkowych zasobów. Co więcej — sytuacja związana z pandemią COVID-19 pokazała, że pracownicy potrafią efektywnie wywiązywać się z obowiązków, pracując poza biurem. Firmy zaczęły dostrzegać potencjał wśród osób z niepełnosprawnościami, które z uwagi na trudności w poruszaniu się czy brak dostępnej komunikacji do tej pory miały duże trudności w podjęciu pracy. Integralia od dwóch lat obserwuje wzrost zainteresowania tematyką włączania osób z niepełnosprawnościami. Firmy poszukują wsparcia w organizacjach pozarządowych, które zajmują się tymi kwestiami od lat.

Edukacja kluczem do sukcesu

Budowanie świadomości jest kluczowe w procesie włączenia osób z niepełnosprawnościami do życia społeczno-zawodowego. Dzięki edukacji firmy mogą właściwie przygotować swoje zespoły do współpracy i mądrze, bez krzywdzących stereotypów, zaplanować programy włączające. Wszystko w myśl strategii diversity and inclusion (różnorodność i włączanie), która w ostatnim czasie stała się wartością stanowiącą o kulturze organizacji. Wychodząc naprzeciw potrzebom rynku, od 2016 roku Integralia rozwija ofertę szkoleniową. Tematyka szkoleń odnosi się m.in. do zasad współpracy z osobami z niepełnosprawnościami, rekrutacji włączającej i onboardingu. Do tej pory w warsztatach wzięło udział ponad 6600 osób, z czego 914 w 2022 roku.

W 2019 roku ważną rolę edukacyjną odegrała również ustawa z dnia 19 lipca o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Na mocy ustawy podmioty publiczne zostały zobowiązane do zapewnienia dostępności pod kątem architektonicznym, cyfrowym i informacyjno-komunikacyjnym. Oznacza to konieczność wdrożenia rozwiązań, dzięki którym każdy petent, niezależnie od stopnia sprawności, będzie w stanie samodzielnie poprowadzić swoje sprawy. Ustawa wywołała konieczność edukacji w zakresie potrzeb codziennego funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami i rozwiązań, które na te potrzeby odpowiadają. W 2022 roku Fundacja Integralia również wzięła udział w jednym z programów edukacyjnych realizowanym pod nazwą „Mocna NGO”, rozszerzając gamę usług szkoleniowych ukierunkowanych na rozwój warunków sprzyjających aktywizacji osób z niepełnosprawnościami.

Świadomość na temat potencjału i możliwości zawodowych osób z niepełnosprawnościami rośnie. Zrównoważony rozwój, do którego zobowiązują się firmy na mocy Agendy 2030 wreszcie sprzyja wzrostowi zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami i miejmy nadzieję, doprowadzi do osiągnięcia założonych rezultatów. W przyjętej przez rząd w 2021 roku Strategii na rzecz osób z niepełnosprawnościami założono wskaźnik zatrudnienia na poziomie 40% do 2030 roku.

Działania w ślad za edukacją

Większa świadomość pozytywnie wpływa na postawy ludzi, od których w dużej mierze zależy codzienność osób z niepełnosprawnością. Na gruncie zawodowym ważne jest, by poza edukacją i deklaracją otwartości na różnorodność zaczęto realizować konkretne programy włączające. Najnowsze badania Diversity IN Check realizowane przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu w 2022 r.[3] pokazują, że jest to obszar zdecydowanie wymagający poprawy. Co druga firma objęta badaniem (49%) nie prowadzi żadnych programów ukierunkowanych na aktywizację osób z niepełnosprawnościami. Warto podkreślić, że badaniem objęto firmy zaawansowane we wdrażaniu polityki różnorodności w organizacji, a więc nastawione na wyrównywanie szans zawodowych różnych grup społecznych. Co jest więc przyczyną takiej sytuacji? Firmy nie mają doświadczenia we współpracy i nie wiedzą, jak dotrzeć ze swoją ofertą do potencjalnie zainteresowanych.

W 2022 r. naprzeciw tym potrzebom wyszła Fundacja Integralia, organizując ogólnopolski program stażowy pn. „Sprawny staż” dla studentów i absolwentów z niepełnosprawnościami. Zaprosiła do niego duże i cenione przedsiębiorstwa. Była to pierwsza odsłona programu, a efekty przerosły oczekiwania. W każdej z 4 firm biorących udział w programie część stażystów została na dłużej, pomimo początkowych obaw. To doświadczenie pokazało, że wystarczą odpowiednie warunki i pozytywne nastawienie, by lepiej się poznać i dać sobie szansę na współpracę bez uprzedzeń i stereotypów.

Integralia doceniona

Starania Integralii na polu aktywizacji zawodowej osób narażonych na wykluczenie są zauważane i doceniane. Tylko w 2022 roku Fundacja odebrała dwie nagrody – Symbol Społecznej Odpowiedzialności oraz drugą „Przyjaciela Integracji”, w imieniu Prezesa Śliwickiego, za zasługi na rzecz budowania inkluzywnego otoczenia biznesowego. Dla Fundacji mają one znaczenie również symboliczne. Wręczone w 18. roku działalności Integralii są swego rodzaju dowodem na jej dojrzałość i świadczą o doświadczeniu, z którego czerpać mogą inne organizacje.

[1] https://niepelnosprawni.gov.pl/p,81,bael

[2] https://niepelnosprawni.gov.pl/p,83,sodir-pfron

[3] https://odpowiedzialnybiznes.pl/publikacje/diversity-in-check-raport-z-2-edycji-badania/