Niepełnosprawność w firmie – 5 największych wyzwań

Prowadzenie firmy pod wieloma względami jest wyzwaniem. Wyzwania pojawiają się niemal każdego dnia. Są naprawdę różne! Od tych produktowych, marketingowych, personalnych – po rynkowe, czy jakiekolwiek inne, pojawiające się dynamicznie, często znienacka. Chciałoby się powiedzieć tutaj: każdy dzień to jakieś nowe wyzwania.

Niewątpliwie takim wyzwaniem może być również niepełnosprawność w firmie. W tym miejscu warto rozróżnić dwie najczęściej spotykane możliwości: zatrudniamy osobę z niepełnosprawnością i jesteśmy tego od początku świadomi lub osoba już zatrudniona dopiero ujawnia swoją niepełnosprawność. Która z tych sytuacji rodzi może mieć więcej wyzwań? To zależy od tak wielu czynników, że nie sposób o nich wszystkich napisać.

Jak reagować i działać, gdy pracownik lub kandydat do pracy ujawnia swoją niepełnosprawność? Oczywiście, musi to wybrzmieć: ze spokojem. Naszą najważniejszą mocą jest w tym przypadku świadomość, wiedza i… chęci. Absolutnym fundamentem tych działań powinna być rozmowa z pracownikiem czy kandydatką do pracy. Szczera, konkretna, otwarta. Słuchajmy i reagujmy. Pytajmy i podejmujmy próby zrozumienia.

Czy niepełnosprawność w firmie to zawsze wyzwanie i zawsze takie samo? Oczywiście, że nie! Wszystko zależy od samej firmy – od tego, czym się zajmujemy, jak pracujemy, jaki mamy zespół pracowników i jakie posiadamy możliwości dostosowania się do potrzeb pracownika z niepełnosprawnością. Dlatego tak ważna jest rozmowa, która pozwala wspólnie ustalić to, co najważniejsze dla obu stron.

Wyzwanie nr 1: aspekty prawno-organizacyjne

O aspektach prawnych dość wyczerpująco piszemy w innym artykule: [link], tutaj wypunktujemy jednak najważniejsze zagadnienia w tym zakresie:

• znajomość podstawy prawnej zatrudniania osób z niepełnosprawnościami oraz umiejętność jej zastosowania;
• odpowiednie przygotowanie do rekrutacji osób z niepełnosprawnościami oraz jej właściwy przebieg;
• warunki, które musimy spełniać, aby móc zatrudniać osoby z niepełnosprawnościami;
• wsparcie, które może uzyskać pracodawca zatrudniający osoby z niepełnosprawnościami;
• przygotowanie pozostałych pracowników na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami: szkolenia, planowanie, komunikacja.

Wyzwanie nr 2: dostosowanie stanowiska pracy

To temat, o który pracodawcy pytają najczęściej. Nie istnieje jedno określone dostosowanie, które sprawdzi się zawsze i wszędzie. Nie istnieje nawet konkretny zestaw takich dostosowań – bowiem wszystko zależy zarówno od potrzeb i możliwości osoby z niepełnosprawnością, jak również realiów firmy.

Przykład? Osoba poruszająca się na wózku – będzie potrzebować z całą pewnością podjazdów, łatwego dostępu do swojego stanowiska pracy oraz do łazienki. Jeśli budynek jest niedostosowany, warto rozważyć zatrudnienie w trybie zdalnym. Inny przykład? Osoba w spektrum autyzmu – może  potrzebować stanowiska z ograniczonymi bodźcami, słuchawek wygłuszających lub dłuższych przerw. I to jest właśnie kwintesencja udogodnień: indywidualne potrzeby i różne historie umożliwiające różne rozwiązania. Warto mieć świadomość, że dostosowaniem czasem jest elastyczność w podejściu do godzin pracy, a innym razem zakup dodatkowego oprogramowania, a jeszcze w innym przypadku dostosowanie nie będzie w ogóle konieczne.

Wyzwanie nr 3: relacje oraz podejście w zespole pracowników

Tak, to również wyzwanie, by budować świadomość wśród zespołów. Bardzo ważne, aby pracownicy byli otwarci – w końcu to oni budują atmosferę w firmie! Jak możemy przygotować zespół, aby zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością spotkało się ze zrozumieniem?

Przede wszystkim poprzez rozmowy. A zaraz obok rozmów – szkolenia. Bardzo często jest tak, że mamy uprzedzenia w kontakcie z “nieznanym”, które wynikają z niewiedzy i dopiero sięgnięcie po wiedzę sprawia, że czujemy się bezpieczniejsi, pewniejsi w nowych okolicznościach. Zaraz za tym poczuciem bezpieczeństwa i pewności – przychodzi spokój w relacjach, otwarcie i ciekawość, większa empatia i szersze spojrzenie.

Jeśli jednak pojawiają się jakiekolwiek konflikty lub trudne sytuacje – warto już przy pierwszych sygnałach, próbować je załagodzić. O czym należy z całą pewnością pamiętać? O tym, że rozmawiamy o trudnościach, nie o konkretnych osobach. Omawiamy problemy, konflikty – szukając rozwiązań, bez personalnych ataków. To naprawdę wiele ułatwia, buduje atmosferę szacunku i zaufania, które są nam potrzebne, aby wszystko dobrze funkcjonowało.

Wyzwanie nr 4: właściwa komunikacja

Zarówno ta wewnątrz firmy, jak i ta na zewnątrz.

Odpowiednia komunikacja to bardzo ważny element sukcesu w tworzeniu różnorodnych zespołów. Sposób, w jakim mówimy o niepełnosprawności i w jaki w jej kontekście mówi się o nas -jako pracodawcy – nie tylko uświadamia. Pozwala nam również się wyróżnić, wskazać do siebie drogę i umożliwić rozwój tym, którzy nie mogą znaleźć dla siebie właściwego miejsca gdziekolwiek indziej.

Właściwa komunikacja wewnątrz firmy z kolei wspiera budowanie świadomości, otwartości i sprawia, że niepełnosprawność w firmie staje się czymś zupełnie naturalnym, codziennym, oczywistym.

A więc rozmawiajmy z otwartością. Odpowiadajmy na trudne pytania. Wskazujmy rozwiązania – zamiast typować przeszkody. Inspirujmy, stając się dobrym przykładem dla innych. Nie tylko dla konkurencji, ale i partnerów, interesariuszy ogółem.

Wyzwanie nr 5: uprzedzenia i brak świadomości

Można tutaj przytoczyć wiele przykładów zarówno uprzedzeń, jak i braku świadomości. Zarówno ze strony pracowników, jak również osób całkowicie z zewnątrz. Uprzedzenia zazwyczaj wynikają właśnie z braku świadomości i często jest tak, że podstawowa wiedza w zupełności wystarczy, aby uprzedzenia zniknęły. Zdarzają się jednak przypadki, gdy są one tak głęboko zakorzenione, że nie jesteśmy w stanie z nimi nic zrobić.

To, co powinno tutaj na pewno wybrzmieć: uprzedzenia były, są i będą. W każdym temacie. Nie jesteśmy w stanie przekonać i wyedukować wszystkich, nawet gdybyśmy bardzo chcieli. Naszym zadaniem jednak jest taka komunikacja, aby na te uprzedzenia i brak świadomości zostawało niewiele przestrzeni.

Bądźmy otwarci w tym, co robimy i równie otwarcie to komunikujmy!

Czy taka ilość wyzwań zniechęca – czy jednak motywuje?

Znów chciałoby się powiedzieć: to zależy! Oczywiście, duże znaczenie ma podejście firmy, kadry zarządzającej, zespołu pracowników, klientów – wszyscy razem współtworzą te wyzwania i najważniejsze pytanie brzmi: czy te wyzwania mnożą, czy pokonują wspólnie już istniejące…?

Czy – mimo wszystko – warto? Czy warto stawić czoła wyzwaniom i zdecydować o zatrudnieniu osób z niepełnosprawnościami w swojej firmie? Przecież dzisiaj to już ani nikogo dziwi, ani nie jest czymś nowym. Inkluzywność stała się na tyle oczywistym elementem naszej codzienności, że śmiało można nazwać ją dość mocnym trendem w pozytywnym znaczeniu tego słowa. Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami to z reguły większe lub mniejsze wyzwania – zwłaszcza na początku.

Jeśli po przeczytaniu artykułu rodzą się w Waszych głowach jakiekolwiek pytania związane z tym tematem, zapraszamy do rozmów. Jesteśmy tutaj dla Was. Wspieramy wiedzą, doświadczeniem, narzędziami. Razem budujemy świadomą i inkluzywną społeczność pracodawców i pracowników.