Osoby z niepełnosprawnościami i ich potencjał. Liczby, które warto znać.

Osoby z niepełnosprawnościami są ważną częścią społeczeństwa i coraz częściej aktywnie uczestniczą w życiu społecznym i zawodowym. Ich zatrudnienie to nie tylko kwestia równości, ale także realna szansa na rozwój inkluzywnych zespołów i wykorzystanie unikalnych kompetencji. Warto poznać aktualne dane, które pokazują potencjał tej grupy oraz wyzwania, jakie stoją przed rynkiem pracy w Polsce.

Rosnąca liczba osób z niepełnosprawnościami w Polsce

Według Narodowego Spisu Powszechnego 2021, w Polsce mieszka 5,4 mln osób z niepełnosprawnościami – to wzrost o 16 punktów procentowych w porównaniu z 2011 rokiem. Z tej liczby aż 3,47 mln posiada orzeczenie o niepełnosprawności, co stanowi 63,7% ogółu. Dane te pokazują, jak istotne jest wdrażanie polityk dostępności i wspieranie niezależności osób z niepełnosprawnościami.

Główne przyczyny niepełnosprawności

Najczęstsze przyczyny niepełnosprawności w Polsce:

• zaburzenia układu ruchowego – 31%,
• choroby układu krążenia i oddechowego – 20%,
• choroby neurologiczne – 15%.

Wiele osób zmaga się z trudnościami, które nie zawsze są widoczne na pierwszy rzut oka. Szacuje się, że osoby z niepełnosprawnościami niewidocznymi stanowią ok. 80% grupy osób z niepełnosprawnościami. Prawie połowa (45%) posiada umiarkowany stopień, 35% ma stopień znaczny, a 20% stopień lekki.

Coraz więcej orzeczeń o niepełnosprawności dotyczy całościowych zaburzeń rozwoju, w tym spektrum autyzmu. W latach 2020–2024 ich liczba wzrosła o 200%, co wskazuje na rosnącą świadomość w zakresie diagnozy i wsparcia osób z tego typu niepełnosprawnościami.

Zrozumienie struktury niepełnosprawności pozwala lepiej dopasować formy wsparcia zawodowego i społecznego.

Wykształcenie a zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami

Z danych wynika, że osoby z niepełnosprawnościami najczęściej kończą szkołę średnią (29%), a tylko 7% z nich nie kończy szkoły podstawowej. Warto podkreślić, że 11% osób z niepełnosprawnościami posiada wykształcenie wyższe, a im wyższy poziom wykształcenia, tym większa szansa na zatrudnienie. Osoby z wykształceniem wyższym podejmują pracę w około 40% przypadków, z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym 22%, a z wykształceniem średnim ogólnym 20%. Niestety, tylko 6% osób z niepełnosprawnościami, które mają gimnazjalne i podstawowe wykształcenie, podejmuje pracę zawodową.

To dowód na to, że inwestycja w edukację osób z niepełnosprawnościami realnie zwiększa ich szanse na rynku pracy.

Gdzie pracują osoby z niepełnosprawnościami

Osoby z niepełnosprawnościami zatrudnione w gospodarce narodowej najczęściej znajdują zatrudnienie w takich sektorach jak administrowanie i działalność wspierająca (22,7%), przetwórstwo przemysłowe (20,3%) oraz handel i naprawa pojazdów samochodowych (12,4%). Dużą grupę zatrudniają również branże związane z opieka zdrowotną i pomocą społeczną (10,3%) oraz administracją publiczną i obroną narodową (6,9%). Pozostałe osoby pracują w innych sektorach – w tym edukacji, logistyce, usługach i IT – co łącznie stanowi 27,4%.

Choć dane pokazują pewne skupienie w konkretnych branżach, rynek pracy dla osób z niepełnosprawnościami sukcesywnie się rozszerza. Coraz więcej firm z różnych sektorów dostrzega potencjał tej grupy i inwestuje w tworzenie dostępnych i przyjaznych miejsc pracy. Rośnie też liczba organizacji, które wdrażają polityki DEI (diversity, equity, inclusion) oraz oferują stanowiska dostosowane do indywidualnych możliwości i potrzeb pracowników z niepełnosprawnościami. To dobry kierunek, który sprzyja budowaniu różnorodnych i zrównoważonych zespołów.

Wspólnie budujmy dostępny rynek pracy

Wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w wieku produkcyjnym w Polsce wynosi obecnie około 32%, co oznacza, że tylko co trzecia osoba z tej grupy pracuje. Celem na rok 2030 jest zwiększenie tego wskaźnika do 40%. Aby go osiągnąć, konieczne są działania na wielu poziomach – od inkluzywnych procesów rekrutacyjnych, przez dostosowanie miejsc pracy, po rozwój programów aktywizacji zawodowej.

Tworzenie dostępnego rynku pracy to odpowiedzialność, którą powinniśmy dzielić – jako pracodawcy, instytucje publiczne, organizacje społeczne i obywatele. Osoby z niepełnosprawnościami mają ogromny, często niewykorzystany potencjał, który może wzbogacić zespoły o nowe umiejętności, spojrzenia i doświadczenia. Budowanie inkluzywnego rynku pracy to nie tylko kwestia równości – to także inwestycja w przyszłość firm, które chcą być nowoczesne, odpowiedzialne i konkurencyjne. To także element szerszej strategii ESG i społecznej odpowiedzialności biznesu. Wspierając różnorodność i dostępność, przyczyniamy się do tworzenia lepszego, bardziej sprawiedliwego świata pracy – dla wszystkich.

Źródło:

GUS – Główny Urząd Statystyczny

BAEL – Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności