Przejdź do treści

Polskie uczelnie coraz bardziej dostępne

udostępnij artykuł
Młoda, uśmiechnięta kobieta z teczkami w ręku.

Z roku na rok polskie uczelnie coraz lepiej dostosowują się do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Trudności w poruszaniu się i inne dysfunkcje organizmu nie są już dziś przeszkodą, by studiować. Jakie usprawnienia zostały wdrożone?? Czy studenci mogą korzystać z pomocy asystenta? Jakie zajęcia są dla nich organizowane?

25 lat temu, w 1999 r. na polskich uczelniach było mniej niż dwa tysiące studentów z niepełnosprawnością. W roku akademickim 2021/2022 było ich prawie dwadzieścia jeden tysięcy. W zdobywaniu wyższego wykształcenia osobom z niepełnosprawnościami pomagają różnego rodzaju dofinansowania i stypendia. Najważniejszy jest program „Aktywny Samorząd”, w ramach którego można ubiegać się o pokrycie m.in. kosztów czesnego, dojazdu na uczelnię, zakupu książek, czy sprzętu służącego do nauki.

Dostosowanie uczelni

Od 2019 roku działa w Polsce program “Uczelnia Dostępna”. Dzięki niemu uczelnie pozyskują środki finansowe na dostosowanie swojej oferty edukacyjnej do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Są w procesie rozbudowy kampusów i modernizacji.  – budują podjazdy, instalują windy i wyznaczają miejsca parkingowe tzw. „koperty”. Wyposażają także sale dydaktyczne w pętle indukcyjne i nadajniki radiowe, a na drzwiach umieszczają brajlowskie oznaczenia. Szkolą również swoją kadrę akademicką na temat zasad savoir vivre wobec osób z niepełnosprawnościami. W ten sposób likwidują bariery, które do tej pory utrudniały naukę osobom z niepełnosprawnościami .

Standardem stało się działanie na uczelniach Biur ds. Osób z Niepełnosprawnościami lub powoływanie Pełnomocników Rektora ds. Osób z Niepełnosprawnościami. Mają za zadanie umożliwiać studentom pełne uczestnictwo w procesie kształcenia, życiu społecznym, naukowym i kulturalnym. Udzielają także wsparcia w rozwiązywaniu ich problemów na uczelni. Reprezentują również interesy osób z orzeczeniem w środowisku akademickim. To w takich jednostkach na uczelni należy szukać informacji o warunkach studiowania i tam pytać o wszystkie kwestie, które wydają się nam problematyczne.

Cyfrowe wersje pomogą w nauce

We wszystkich większych uczelniach powstały już pracownie usług cyfryzacyjnych. Wypożyczają one studentom specjalistyczny sprzęt, taki jak dyktafony, GPS, lupy powiększające, powiększalniki, notebooki czy system FM wspomagający słyszenie. Pracownie przekształcają też drukowane materiały dydaktyczne do potrzeb studentów z dysfunkcją wzroku. Wykorzystują przy tym np. pismo brajla, powiększoną czcionkę, elektroniczny zapis dokumentów w formie tekstowej czy nagrywanie publikacji w wersji audio.

Takie jednostki zajmują się także digitalizacją i adaptacją opublikowanych wcześniej materiałów na wersję cyfrową lub dźwiękową. Pracownie cyfryzacyjne działają m.in na Uniwersytecie Warszawskim, Gdańskim, Wrocławskim, Uniwersytecie SWPS i Akademii Górniczo-Hutniczej.

Cyfrowe i dźwiękowe wersje materiałów są katalogowane w ramach biblioteki cyfrowej. Z jej zasobów mogą oczywiście swobodnie korzystać studenci z dysfunkcją wzroku. Taką działalność prowadzą m.in. Uniwersytet SWPS, Uniwersytet Adama Mickiewicza czy Uniwersytet Warszawski. Są one uczelniami partnerskimi projektu „ABC – Akademicka Biblioteka Cyfrowa”. To platforma gromadząca skatalogowane materiały dydaktyczne zaadaptowane do potrzeb użytkowników niewidomych i słabowidzących. Umożliwia wymianę zasobów uczelni z całej Polski.

Coraz lepiej przystosowane są także uczelniane biblioteki i czytelnie, w których stworzono stanowiska komputerowe dla osób niewidzących i słabowidzących. Są one wyposażone w specjalistyczny sprzęt i oprogramowanie oraz powiększalniki tekstu (tak jest np. na Uniwersytecie Gdańskim, Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej czy na Uniwersytecie Adama Mickiewicza) .

Możesz mieć asystenta

Duże uczelnie udostępniają swoim studentom pokoje w dostosowanych do ich potrzeb akademikach. Uniwersytet Warszawski ma sześćdziesiąt sześć takich miejsc dla osób z niepełnosprawnością ruchową, a Akademia Górniczo-Hutnicza dysponuje ponad dwudziestoma pokojami przygotowanymi dla osób mających trudności w poruszaniu się oraz dwoma pokojami dla osób niesłyszących.

W niektórych akademikach można natomiast zamieszkać w pokoju razem z asystentem. Taka osoba zazwyczaj mieszka w domu studenckim na preferencyjnych warunkach. Jest to możliwe np. na AGH.

Wiele uczelni oferuje również usługi asystenckie, które obejmują pomoc w sporządzaniu notatek, w przemieszczaniu się po uczelnianych budynkach czy w odszukiwaniu materiałów w bibliotekach. Taką możliwość zapewniają m.in. SWPS, UMCS, UW, AGH, UAM czy UWr.

Niektóre większe uczelnie organizują studentom z niepełnosprawnością ruchową lub mającym trudności w samodzielnym przemieszczaniu się transport z miejsca zamieszkania na uczelnię i z powrotem (np. Uniwersytet Warszawski). Na większości egzaminy są dostosowywane do potrzeb osób z różnego rodzaju dysfunkcjami.

Osoby niewidome mogą zaliczyć egzamin pisemny w formie ustnej, pisać go na komputerze lub skorzystać z pomocy uczelnianego asystenta. Osoby słabowidzące mogą z kolei zdawać egzamin na arkuszach z powiększonym drukiem. Studenci mający problem z odczytywaniem tradycyjnego druku mają też dodatkowy czas na przeczytanie poleceń (tak jest np. na UAM i AGH).

Nauka języków, sport…

Uczelnie organizują też wiele dodatkowych zajęć i usług specjalistycznych, uwzględniających potrzeby studentów z niepełnosprawnościami. Osobom niesłyszącym i słabosłyszącym proponuje się np. lektoraty językowe przy użyciu interaktywnych tablic multimedialnych, lektoraty z języka polskiego czy też konsultacje logopedyczne (np. na UAM i AGH). Coraz częściej organizuje się konsultacje psychiatrów, psychologów, coachów czy doradców zawodowych, jak np. na SWPS. Tam także osoby niesłyszące mogą korzystać z tłumacza języka migowego, a wykładowcy przejść podstawowy kurs nauki tego języka.

W różnoraki sposób uczelnie radzą sobie z zajęciami sportowymi dla osób z niepełnosprawnością. Niektóre proponują pomoc asystenta, który towarzyszy w trakcie zajęć (tak dzieje się np. na UW i UAM), a inne umożliwiają zaliczenie tego przedmiotu poprzez zajęcia e-learningowe (jak choćby SWPS).
Dodatkowe zajęcia sportowe są organizowane np. na UMCS przez Zespół ds. Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami i Centrum Kultury Fizycznej UMCS.

Lepsze warunki do studiowania

Według Narodowego Centrum Badań projekty ukierunkowane na polepszenie warunków kształcenia dla osób z niepełnosprawnościami jak np. „Uczelnia dostępna” przynoszą dobre rezultaty. Odsetek szkół wyższych, które osiągnęły pełną dostępność w poszczególnych obszarach, kształtuje się następująco (dane na dzień 27.07.2022):

w zakresie procesu rekrutacji na studia – 38% uczelni posiada stronę internetową dla kandydatów uczelni zgodną ze standardami WCAG (Web Content Accessibility Guidelines),
w zakresie procesu kształcenia – 47% uczelni umożliwiło korzystanie ze wsparcia doradcy/konsultanta edukacyjnego lub asystenta dydaktycznego,
w zakresie struktury organizacyjnej i procedur – 64% uczelni powołało stanowisko ds. dostępności lub pełnomocnika rektora ds. osób z niepełnosprawnościami,
w zakresie podnoszenia kompetencji kadr – 98% uczelni podjęło się realizacji szkoleń, a 19% z nich zakończyło już ten etap,
w zakresie dostosowań architektonicznych – 20% uczelni poprawiło oznaczenia korytarzy i pomieszczeń, przy czym większe uczelnie istotnie rzadziej od mniejszych osiągnęły pełną dostępność architektoniczną.

Myśląc o przyszłości, warto więc zastanowić się nad możliwością studiowania i sprawdzić, jakie warunki oferuje uczelnia, na którą chcemy się wybrać.

***

Źródło:

***

Natalia Kalocińska, specjalistka ds. integracji społecznej i zawodowej w Fundacji Grupy ERGO Hestia Integralia

***

fot. canva.com

Chcesz być na bieżąco?